Kitaplara, dizilere konu olmuş, askeri operasyonlarda hedef olarak gösterilmiş kızılelma nedir? Kızılelma ülküsü ne zaman ve nasıl kaynaklarda zikredilmeye başlamıştır?
Türklerin rüyası kızılelma nedir?
Kızılelma, Oğuzlar ve Türkler için, Türk mitolojisinde bir ülküyü tasvir ediyor. Bu ülkü Türk boylarının ve devletlerinin ulaşmayı hedefledikleri amacı simgeliyor. Bu simge bir belde veya bir devlet olarak ifade edilirken aynı zamanda cihana hakim olmak anlamında da kullanılıyor.
Kızılelma kelimesi mitolojik olarak incelendiğinde “kızıl” kelimesi kıymetli sayılan bir renk iken, “elma” kelimesi bolluk ve bereketin sembolü olarak ifade ediliyor. Türk Dil Kurumu ise Kızılelma nedir sorusuna cevaben; Osmanlılar tarafından Roma ve Viyana şehirleri için kullanılan sembolik bir ad, yeryüzündeki bütün Türkleri birleştirip büyük bir imparatorluk kurmayı amaç alan ülkü olarak açıklanıyor.
Tarihi kaynakalarda “kızılelma nedir” nasıl ifade ediliyor?
Kaynaklarda ilk defa Evliya Çelebi ve Peçevi İbrahim Efendi tarafından zikrediliyor. Kızılelma nedir sorusunun cevabı olarak ilk defa Ergenekon Destanı’nda Ergenekon’dan çıkış ve kaybedilmiş eski yurdun geri alınması idealinin anlatıldığına rastlanıyor.
Bizans döneminde Ayasofya’nın önünde dikili bir sütun üstünde at üzerindeki Justinianos heykelinin elinde altından bir küre bulunuyor. İmparatorun bu şekilde bütün dünyayı hakimiyeti altında tuttuğuna inanılıyor. Kızılelma İstanbul haline geliyor.
Kızılelma efsanesi İstanbul’un fethinden sonra yeniçeriler arasında yaygınlaşıyor. Osmanlı Devleti’nin Avrupa’da fethetmeyi istediği önemli şehirler kızılelma olarak anılıyor. Bunların en başında ise Roma geliyor. Roma’da bulunan Saint-Pierre kilisesinin mihrabındaki altın top kızılelma olarak adlandırılıyor. Bu doğrultuda bugün Topkapı Sarayı’nda bulunan Osmanlı Padişahları albümünde, Çelebi Sultan Mehmet’ten III.Murat’a kadar sekiz padişahtan yedisinin elinde birer elma resmediliyor.
Ziya Gökalp‘in Türk milletinin dini ve milli duygularının uyanması, milli heyecanın doruğa çıkması ve milletin kendine güvenmesi için şiirler ve destanlarının bulunduğu kızılelma adında bir eseri bulunuyor.
Yabancı kaynaklada kızılelma
Carl Brockelmann ve Martin Hartmann, kızılelmanın menşeinin Hesperides’in altın elmalarından geldiğini ve bunda da Batı dünyasının ideal ülkelerinden birinin tasavvur edildiğini ileri sürüyor, August Fischer bunu cihan hakimiyetinin bir sembolü olarak gösteriyor.
Bir Yorum Yazın