Hükümet, Türkiye genelinde açılacak yeni OSB’lerle ekonomide çarkları yeniden hızlandırmayı planlıyor. Önümüzdeki üç yıl içinde kurulacak 20 yeni OSB ile yaklaşık 300 bin yeni iş yaratılacak. Böylece OSB’lerdeki toplam istihdam 2 milyona ulaşacak. Yeni dönemin yıldızı ise ihtisas OSB’ler olacak. Uzay ve havacılıktan ayakkabıya, güneş enerjisinden besiciliğe kadar pek çok alanda açılacak ihtisas OSB’ler Anadolu geneline yayılacak, ihtisas OSB’ler sayesinde, şu anda 43 milyar dolar olan OSB ihracatının ikiye katlanması hedefleniyor.
Türkiye ekonomisindeki yıllık ortalama büyüme son beş yılda yüzde 3,3 olarak gerçekleşti ve yüzde 5 dolayındaki potansiyelinin oldukça altında kaldı. Bu yıl ise büyüme oranı daha da aşağılara düşmüş gibi görünüyor.
Ekonominin çarklarının yeniden hızlandırmak isteyen hükümet, 2017’den itibaren Anadolu’da yeni OSB’ler kurmak için düğmeye bastı.
Hükümet, 2023’e kadar 65 yeni OSB kurulacağını açıkladı. Biz de Ekonomist Dergisi olarak ilk etapta önümüzdeki üç yılda faaliyete geçecek OSB’leri belirledik. Buna göre Şanlıurfa’dan Bursa’ya, Antalya’dan Malatya’ya, Manisa’cian Artvin’e kadar Anadolu’da üretim çarklarını döndürecek 20 yeni OSB ile yaklaşık 300 bin kişiye istihdam sağlanacak. Yeni kurulacak OSB’ler sektörel alanlara ayrılarak katma değerli üretimin önü açılacak.
BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANI FARUK ÖZLÜ
“Hedefimiz ithalatın önünü kesmek”
“28 adet yeni OSB ve 21 adet mevcut OSB için ilave alan yer seçimi çalışmaları devam ediyor. Bazı OSB’lerin yer seçimi süreci tamamlanma aşamasına geldi. Türkiye genelinde 294 OSB’de üretime geçen parsellerde yaklaşık 1 milyon 638 bin kişi istihdam ediliyor. Planlanan OSB’lerle birlikte 2 milyon 210 bin kişilik istihdam öngörülüyor. Önümüzdeki süreçte yıllık ortalama sekiz OSB projesinden 2023 yılına kadar 65 OSB projesinin tamamlanmasını hedefliyoruz. Üzerinde çalıştığımız ihtisas OSB’lerle ithalatın önünü kesmeyi ve ihracatı artırmayı hedefliyoruz. Türkiye genelinde 143,9 milyar dolar olarak gerçekleşen toplam ihracatın 43,1 milyar doları OSB’ler tarafından yapıldı. Yeni OSB’lerin katkısıyla ihracatı daha da artıracağız.”
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ ÜST KURULUŞU (OSBÜK) BAŞKANI MEMİŞ KÜTÜKCÜ “OSB’lerin niteliğini artıracağız”
“Organize sanayi bölgelerinde daha yüksek nitelikli yeni bir dönem inşa etmek istiyoruz. OSB rejimi Türkiye’nin en başarılı olduğu üretim rejimidir. Hedefimiz bir yandan OSB’lerimizin sayılarını artırırken, aynı zamanda niteliklerini de artırarak Türkiye’yi yeni başarılarla tanıştırmak. Ayrıca artık atıl durumda, üretime geçmeyen OSB istemiyoruz. 2016’nın ilk 11 ayında tüm ekonomik zorluklara, küresel daralmaya rağmen Adana, Artvin, Çankırı, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Kocaeli, Ordu, Şanlıurfa ve Yozgat’ta 10 yeni OSB kuruldu. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız 2023 yılına kadar 65 yeni OSB ve 1 milyon yeni istihdam hedefi koydu.OSBÜK olarak biz bu hedefe ulaşabilmek için var gücümüzle çalışacağız. Ancak biz OSB’lerimizin sayılarının artması kadar niteliklerinin artmasını da önemli görüyoruz. Türkiye’nin 2023 hedeflerine ulaşabilmesi için önceliğimiz OSB’lerimizin ve sanayi işletmelerimizin niteliklerini, ürettikleri katma değeri artırmak olmalı.”
İHTİSAS OSB RÜZGARI
Türkiye’de ilk OSB 1961 yılında Bursa’da faaliyete geçerken, aradan geçen 55 yılda toplam OSB sayısı 300’e yaklaşmış durumda. OSB’lerde istihdam edilen nüfus ise 1,6 milyonu aştı. Bugün itibariyle OSB’lerde 49 binin üzerinde şirket üretim yapıyor. Ülkemizde sanayi sektöründe istihdam edilenlerin yüzde 30’u, 70 ilden daha kalabalık bir nüfusu temsil eden OSB’lerde çalışıyor. Türkiye’de şu anda 239’u Karma OSB, 12’si Tanma Dayalı İhtisas OSB, 12’si İslah OSB, ikisi özel OSB statüsünde toplam 306 OSB bulunuyor. Bu OSB’lerin 294’ü faal.
Son yıllarda üretimde öne çıkan İhtisas OSB’lerin sayısı ise 42. Önümüzdeki üç yılda açılacak yeni OSB’ler ile İhtisas OSB sayısının 55’e ulaşması hedefleniyor. İhtisas OSB’ler uzay ve havacılıktan ayakkabıya, güneş enerjisinden besiciliğe kadar pek çok alanda Anadolu’daki sanayici için büyük avantajlar içeriyor. Aynı alanda faaliyet gösteren şirketleri bir araya getiren İhtisas OSB’ler, kuruluş aşamasında aldıklan ÇED Raporu ile de sonraki yıllarda denetim ve genişleme sıkıntısı yaşamadan büyüyebiliyor.
DEV OSB’LER GELİYOR
Önümüzdeki dönemde Türkiye’de kurulması planlanan en büyük İhtisas OSB ise Şanlıurfa’da 65 bin dönüm arazide 2017’de faaliyete geçmesi planlanan Güneş Enerjisi İhtisas OSB. Arazinin yüzde 80’inin güneş enerjisi panelleri ile donatılacağı ve bin 500 kişiye istihdam sağlayacak Güneş Enerjisi İhtisas OSB, Türkiye’de kendi alanındaki en büyük OSB olacak.
Gaziantep ve Kilis sınırında yapılacak Polateli-Şahinbey Tekstil İhtisas OSB ise Türkiye ihracatı için stratejik bir görev üstlenecek. Suriye sınırı yakınlarında 35 bin dönüm alanı kapsayacak olan OSB ile 75 bin kişiye istihdam yaratılacak. Şu ana kadar bin 700 işletmenin yer tahsisi için başvurduğu bu dev OSB, son yıllarda savaş nedeniyle büyük kan kaybeden Irak ve Suriye pazarları için üretim yapacak.
2019 yılında faaliyete geçmesi planlanan Polateli-Şahinbey Tekstil İhtisas OSB ile amaçlanan bir diğer hedef de Suriyeli mülteciler nedeniyle ekonomisi durma noktasına gelen Kilis’i yeniden kalkındırmak.
AYAKKABICILARI TOPLAYACAK
Gaziantep Sanayi Odası (GSO) Yönetim Kurulu Başkanı Adil Sani Konukoğlu, Anadolu’nun ekonomik anlamda en hızlı büyüyen kentlerinden biri olan Gaziantep’in sanayide büyümeye dönük adımlarını yeni OSB’lerle hızlandırdığını ifade ediyor. Konukoğlu, Türkiye ekonomisinin önde gelen Anadolu şehirlerinden biri olarak OSB’de yeni yatırımları gündeme aldıklarını söylüyor. Kentte 1969 yılında kurulan GAOSB’nin bugün 43 milyon metrekarelik alanıyla Türkiye’nin en büyük organize sanayi bölgesi konumunda olduğunu dile getiren Konukoğlu, bu yıl iki OSB’yi daha gündeme aldıklarını ifade ediyor. OSB yatırımlarını ihtisas alanlarına göre ayırdıklarını belirten Konukoğlu, Gaziantep Oğuzeli Havaalanı Islah OSB, Polateli-Şahinbey Tekstil OSB ve kuruluş çalışmaları devam eden Gaziantep Ayakkabı, Terlik ve Yan Sanayi İhtisas OSB’nin kenti ileriye taşıyacak yatırımların merkezi olacağını kaydediyor.
Adil Sani Konukoğlu, Gaziantep Ayakkabı, Terlik ve Yan Sanayi İhtisas OSB’ye ilişkin olarak ayakkabı sanayicileriyle bir çalışma yaptıklarını ve taleplerin toplandığını söylüyor. Konukoğlu, bu konuda şöyle konuşuyor: “Bu yeni OSB’nin kurulması için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na izin müracaatımızı yaptık. Buraya ilişkin istihdam öngörümüz 10 bin civarında. Gaziantep, ayakkabı ve terlikte ülkemizde önemli üretim merkezlerinden biri. Şehrimizde kentsel dönüşüm alanı içinde yer alan Nizip Caddesi çevresinde yoğunlukta bulunan ayakkabı esnafı, bu OSB’de toplanarak daha modern bir çalışma ortamına kavuşacak.”
25 MİLYAR TL’LİK TEKN0-0SB
Türkiye sanayisinin otomotiv ve tekstil merkezi konumundaki Bursa, önümüzdeki döneme 10 bin dönüm alana kurulacak Tekno-OSB’ ile damga vurmaya hazırlanıyor. Yalnızca altyapı işlemlerine bugüne kadar 1 milyar TL harcanan Tekno-OSB için şu ana kadar bin 50 adet tapu kamulaştınldı.
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İbrahim Burkay, toplamda 25 milyar dolara mal olacak TeknoOSB’nin Türkiye’nin teknoloji üretim merkezi olacağını vurguluyor. Burkay, Tekno-OSB ile Bursa’nın 2023 yılında ihracatta ortalama kilogram değerini 8 dolara, kişi başı gelirini 35 bin dolara ve AR-GE harcamalarının GSMH’ye oranını yüzde 3’e çıkarmayı planladıklarını söylüyor. TeknoOSB’nin iki yıl içinde faaliyete geçmesinin planlandığını kaydeden Burkay, “Bursa’nın halen 15-16 bin dolar olan kişi başı geliri 2023’te 35 bin dolar olursa, Türkiye de 25 bin dolara ulaşır” diyor.
ORTA ANADOLU CANLANACAK
Anadolu’da yeni açılacak OSB’lerden biri de Yozgat ile Sorgun arasına yapılması planlanan Bozok Organize Sanayi Bölgesi (OSB). Projesi geçen ay Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylanan Bozok OSB, bin 500 dönüm büyüklüğünde olacak ve 5 bin kişiye istihdam sağlayacak. 2017 yılı yatırım programına alınan Bozok OSB, kamulaştırma işlemleri ve arsa tahsislerinin tamamlanmasının ardından 2018’de devreye alınacak.
Bozok OSB’nin Orta Anadolu ekonomisini canlandırması bekleniyor. Zira Yozgat’a gelecek yıl açılacak havalimanı ve Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Tren Hattı’nın OSB yakınlarından geçecek olması, yatırımcılar açısından önemli bir lojistik avantaj sağlayacak. Bozok OSB’ye yatırım yapacak olan sanayicilere 6. Bölge teşvik şartları uygulanacak.
TURİZM MERKEZİNE OSB
Türkiye’nin turizm merkezi Antalya da OSB rüzgarından nasibini alacak. Antalya OSB’de hiç boş alan kalmayınca kuruluşu gündeme gelen Korkuteli OSB, 4 bin 600 dönüm arazi üzerine kurulacak ve 10 bin kişiye istihdam sağlayacak. Karma üretim yapılacak Korkuteli OSB’nin 2018’de faaliyete geçmesi planlanıyor, özellikle mermer, makine ve gıda sektörlerine yoğunlaşacak olan Korkuteli OSB, turizmden gelir elde edemeyen kıyıya uzak Elmalı ve Bucak gibi ilçelerin çehresini değiştirecek.
Öte yandan Anadolu’daki üretim merkezilerinin başında gelen Kayseri’de de önümüzdeki yıllarda üç yeni ihtisas OSB için proje oluşturuluyor. Güneş enerjisi, et ve et ürünleri ile havacılık ve savunma sanayi alanlarında kurulması planlanan bu ihtisas OSB’lerinin toplamda 5 milyon metrekarelik alana yayılması planlanıyor. Fakat bu OSB’lerin faaliyete geçiş tarihi henüz netleşmiş değil.
MEVCUT OSB’LER GENİŞLİYOR
Bir taraftan yeni OSB’ler kurulurken bir taraftan da mevcut OSB’ler için genişletme çalışmaları hız kazanıyor. Türkiye’nin en büyük OSB’lerinden biri olan Adana Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi’nin (AOSB) mevcut faaliyet alanına 1 milyon metrekarelik yeni alan ilave edilmesi için çalışma başlatıldı. Avrupa, Asya ve Afrika arasında geçiş noktasında bulunması, Ortadoğu’ya yakınlığı, uygun iklimi, ulaşım merkezlerinin ortasında yer alması nedeniyle cazibe merkezi haline gelen AOSB, yüzde 99,4’lük doluluk oranı ile önemli bir başarıya imza atmış durumda. Yaklaşık 16 milyon metrekare alanda toplam 407 işletmenin üretim yaptığı AOSB’nin genişletilmesi ile 5 bin yeni istihdam yaratılması öngörülüyor.
Türkiye’nin en büyük üçüncü OSB’si olan Konya OSB’de de 2017 sonuna kadar faaliyete geçecek 70 bin dönümlük ilave alan ile 20 bin yeni istihdam yaratılacak. Antalya OSB’de ise bin 20 dönüm ek arazi ile 6 bin yeni istihdam yaratılması hedefleniyor.
BESİCİLİKTE BİR İLKİ YAPACAK
Büyükbaş hayvancılıkta Türkiye’nin en büyük ihtisas bölgesini hayata geçirmeyi planlayan Malatya’da mevcut OSB’nin genişletilmesi çalışmaları da hızlandı. Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hasan Hüseyin Erkoç, Malatya 1. OSB’de devreye alınan ikinci etap yatırım için çalışmaları hızlandırdıklarını söylüyor. Bu etapla birlikte bölgede 25 bin kişiye istihdam sağlanacağını aktaran Erkoç, altyapı ihalesine çıkması beklenen ikinci etapta arsa dağıtım sürecinin ise kısa zamanda başlayacağını kaydediyor. Bu yatırımların kentin ekonomik anlamda gelişimine çok önemli katkıları olduğunu belirten Erkoç, bu OSB ile alanında bir ilki başarmayı istediklerini söylüyor.
ENERJİ, GIDA VE HİZMET
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Şerafettin Aşut, kente yapılan yatırımlarda özellikle enerji, gıda ve hizmetler sektörüne yönelik girişimlerde önemli artışlar olduğunu söylüyor.
Bu yılın sekiz aylık dönemine ait yatırım teşvik belgesi verilerine göre kente yapılan yatırımlarda enerjinin 187 milyon TL ile ilk sırada yer aldığını anlatan Aşut, yatırımcılara sunduğu avantaj nedeniyle OSB’lerin önemli bir çekim merkezi olduğunu kaydediyor. Bu nedenle yeni OSB girişimlerini hızlandırdıklarını ve Mersin’de iki tane yeni ihtisas OSB ve bir de mevcut OSB’nin genişleme alanına yönelik çalışmaların devam ettiğini söyleyen Aşut, tüm bu OSB’lerin hayata geçmesi halinde toplam 18 bin kişiye istihdam sağlanacağını kaydediyor.
Şerafettin Aşut, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’ne (MTOSB) ilave olarak 980 dönüm arazide genişleme alanı için çalışmalar yaptıklarını anlatıyor. Aşut, şu an yer seçimi aşamasında olduklarını dile getiriyor.
Tarsus Gıda ihtisas OSB’de Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan talimat alındığını belirten Aşut, üzerinde çalıştıkları Tarsus Tarım Seracılık İhtisas OSB’nin ise arazi çalışmalarının sürdüğünü anlatıyor.
İSO İRAN’A OSB KURACAK
Bu arada sanayiciler yalnızca Türkiye’de değil, yakın coğrafyada da üretim için harekete geçmiş durumda. İlk hedef ise Batı ambargosunun yavaş yavaş kalkmasıyla 80 milyonluk pazarını dünyaya açmaya başlayan İran. Türkiye’nin en büyük sanayi odası olan İstanbul Sanayi Odası (İSO) önümüzdeki dönemde tarihinde ilk kez Türkiye dışında bir OSB kuracak. İSO ile İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı arasında varılan anlaşma ile İran’ın başkenti Tahran yakınlarında 500 hektarlık alana kurulacak OSB, Türk şirketlerinin İran’daki üretimleri için merkez üs konumunda olacak. Yatırım tutarı 10 milyar dolar olacak proje için arazi arayışları devam ediyor. 140 birimden oluşması planlanan İran OSB’deki işgücünün yüzde 85’i İran’dan yüzde 15’i ise Türkiye’den sağlanacak.
Yatırım yapmayanların arazisi geri alınacak
Türkiye’de bir yandan OSB’lerin yaygınlaşması ve sanayi üretimindeki OSB payının artması için çalışmalar sürerken, diğer yandan OSB’lerin rant kapısı olmaktan çıkarılması ve bürokratik engellerin azaltılması için de geniş kapsamlı bir çalışma başlatıldı. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü de geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Sanayi parsellerinin gayrimenkul sektörünün elinde bir yatırım aracı olarak görülmesine son vereceğiz. Sanayi parseli olan üretim yapacak, üretim yapmıyorsa, o parseli elinde tutamayacak” sözleriyle yeni düzenlemelerin önemini vurguladı. Bu kapsamda ağırlıklı olarak özel sektör temsilcileri tarafından yönetilen OSB’ler ve yönetim kadroları mercek altına alınırken, konuyla ilgili yasal altyapı da ‘Üretim Reform Paketi’ adıyla tamamlandı. Buna göre OSB ve OSBÜK üyeleri ile personeli, görevleriyle ilgili suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden dolayı kamu görevlisi olarak cezalandırılacak.
Ayrıca OSB yönetimleri tarafından sürüncemede bırakılan imar ve parsel düzenlemeleri üç ay içinde karara bağlanmak zorunda olacak. OSB’de en az bir parselde yatırım sözü ile arazi alan şirketlerin, yatırımın söz verilen tarihte gerçekleşmemesi halinde arazileri geri alınacak. Öte yandan Mera Kanunu’nda yapılacak değişiklikle meraların tahsis amacı değiştirilerek sanayiciye verilmesi kararlaştırıldı. Bu arada, özel endüstri bölgesi ilan edilecek yerlerde, gerçekleştirme süresi 10 yılı geçmemek üzere, güncellenmek kaydıyla en az 200 milyon TL tutarında yeni yatırım taahhüdünde bulunulması gerekecek. Ayrıca başvuru sahibi gerçek ve tüzel kişilerin önerilen alanın en az yüzde 51’inin mülkiyetine sahip olması, yeni yatırıma ilişkin ÇED olumlu kararı veya ÇED gerekli değildir kararının alınmış olması şartlan aranacak.
OSB’de üretimin avantajları
1-OSB’lerde yer alan şirketler, inşaat bitim tarihini takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl boyunca Emlak Vergisi’nden, bina inşaat harcından, çevre temizlik vergisinden ve atıksu bedeli ödemekten muaf tutuluyor.
2-Muafiyet süresinin bitiminden itibaren organize sanayi ve endüstri bölgeleri ile sanayi sitelerinde yer alan işletmelere ait binalardan alınacak emlak vergisinde, üretimde oldukları sürece yüzde 75 indirim uygulanıyor.
3-0SB’lerde en az 10 işçi çalıştıran işyerlerinin gelir vergisi stopajında yüzde 100’e varan indirimler yapılıyor.
4-İşverenin ödediği sigorta primleri Hazine tarafından ödeniyor.
5- Gıda, eğitim, sağlık alanlarında yatırım yapan işletmelerinin elektrik faturalarının yüzde 20’si de Hazine tarafından ödeniyor.