Serbest Bölgeler Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Sanayi, Ticaret ve Teknoloji Komisyonunda kabul edildi.
Tasarıya göre, serbest bölge ilan edilen yerlerde yapılacak kamulaştırmalarda, acele kamulaştırma usulünün kullanılabilmesi açık olarak düzenlenecek, kamulaştırma bedeli ve bu esnada ortaya çıkan masraflar, serbest bölgeyi kurup işletmeye talip işletici şirketlerce karşılanacak ve böylece kamu maliyesine yük getirilmeyecek. Buna göre, Bakanlar Kurulu serbest bölge ilan edilen yerlerdeki arazi ve tesislerin acele kamulaştırılmasını kararlaştırabilecek. Arazi ve tesislerin kamulaştırılmasında; kamulaştırma bedelleri ile kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği diğer giderlerin, kamulaştırma talebinde bulunan işletici tarafından karşılanmasına Bakanlar Kurulu karar verebilecek.
Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle bunlar üzerinde bulunan bina ve tesisler kiralanabilecek veya aynı süre ile kullanma izni verilebilecek. Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanımına tahsis edilen arazi ve binalar için Milli Savunma Bakanlığının görüşü alınacak. Arazisi özel mülkiyete ait serbest bölgelerde kullanıcı niteliğine haiz olmayan mülk sahipleri, aidat ve benzeri bölge katılım bedelleri bakımından kullanıcılarla aynı mali yükümlülüklere tabi olacak.
Teşviklerden yararlanma
Tasarıyla Katma Değer Vergisi Kanunu’ndaki fiziki serbest bölge tanımı ile Serbest Bölgeler Kanunu’ndaki tanım uyumlaştırılıyor.
Yasa tasarıyla teşviklerden yararlanan kullanıcılar ve işleticiler ile diğer kullanıcılar ayrılıyor. Serbest bölge teşviklerinden yararlanan kullanıcıların ve işleticilerin, Bakanlar Kurulunca belirlenen vergi dışı teşviklerden yararlandırılması biçimindeki mevcut düzenlemeye devam edilecek. Serbest bölge teşviklerinden yararlanmayan kullanıcılarla işletici şirketler, kanun kapsamında yararlanılmayan vergi ve vergi dışı teşviklerden yararlandırılacak. Bu kapsamda, serbest bölge yatırımcılarına düzenlenecek yatırım teşvik belgeleri, kanunda belirtilen faaliyetler itibarıyla belirtilen teşvik unsurlarını ve serbest bölgelerin doğası gereği sağlanan teşvik unsurlarını kapsamayacak biçimde düzenlenecek.
Bu düzenleme kapsamında, kazançları gelir veya kurumlar vergisinden istisna tutulan kullanıcılar ve işleticiler yatırım ve üretim safhalarında, Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılacak. Bu düzenleme kapsamında, kazançları gelir veya kurumlar vergisinden müstesna tutulmayan kullanıcılar ile işleticiler, yatırım ve işletme safhalarında, bu kanun kapsamında yararlanılmayan vergi ve vergi dışı teşviklerden ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yararlandırılacak.
Ücrete tabi olarak yurt dışından getirilen mallar ile imalatçı kullanıcılar tarafından üretilen malların, bölge içinde satılması ve sonrasında Türkiye’ye çıkarılması durumunda ücret alınacak.
Bakanlar Kurulu; stratejik, büyük ölçekli veya öncelikli yatırımlar ile konusu, sektörü ve niteliği itibarıyla proje bazında desteklenmesine karar verilen yatırımlara yönelik oranları bölge, sektör, faaliyet alanı veya yatırım türü itibarıyla sıfıra kadar indirmeye, farklılaştırmaya veya kanuni seviyesine kadar arttırmaya yetkili olacak.
Serbest bölgelerde faaliyette bulunan işletmelerde, yatırım amaçlı olarak kullanılan makine ve ekipmanların bakım ve onarım ihtiyaçlarının Türkiye’nin diğer yerlerinde karşılanması, bölge faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atık ve hurdaların Türkiye’ye çıkarılması, Türkiye’nin diğer yerlerinde yapılacak film çekim faaliyetlerinde kullanılacak araç-gereç ve ekipmanların bölgeden geçici çıkışı ve benzeri özellik arz eden durumlarda vergi mükellefiyetine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, iş ve işlemlerin basitleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar, Ekonomi Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca müştereken belirlenecek.
Sözleşme süresi Ekonomi Bakanlığınca uzatılabilecek
Tasarı, işletme sözleşmelerinin yenilenmesi, değiştirilmesi ve süre uzatımını yeniden düzenliyor. Buna göre, işletme sözleşmesinin sona ermesinden önce, işletici tarafından sözleşmede belirtilen taahhütlerin yerine getirilmiş olması ve Ekonomi Bakanlığının geleceğe yönelik yatırım taleplerinin kabul edilmesi halinde, mevcut sözleşmelerdeki hükümler yeniden düzenlenerek sözleşme süresi, Ekonomi Bakanlığınca uzatılabilecek.
Şartların sağlanamaması nedeniyle işletme sözleşmesi sona erecek serbest bölgelerde, işletme izninin 49 yılı geçmemek üzere yeniden verilmesine ilişkin iş ve işlemlerde Ekonomi Bakanlığınca, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’da düzenlenen usul ve esaslar kıyas yoluyla uygulanacak. Bu usule göre belirlenecek kamu kurum veya kuruluşları ile yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilere, Ekonomi Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla işletme izni verilebilecek.
Yurt dışında kurulan bölgeler
Tasarı, yurt dışında bölgeler kurulmasını da yeniden düzenliyor. Buna göre bölgeleri, özel bölgeleri, dış ticaret merkezlerini ve lojistik merkezlerin yurt dışında kurulacağı ülkeleri belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Bu bölgelerin, Türkiye’de yerleşik bir şirket eliyle kurulmasına ve işletilmesine Bakanlar Kurulunca izin verilecek.
Yurt dışında kurulan bölgelere Türkiye’de yerleşik şirketlerce yapılacak yatırımlara yönelik devlet yardımlarını belirlemeye de Bakanlar Kurulu yetkili olacak.
Vergi istisnası
Hizmet ihracatının geliştirilmesi amacıyla bakım, onarım, montaj, demontaj, elleçleme, ayrıştırma, ambalajlama, etiketleme, test etme ve depolama hizmetlerine gelir veya kurumlar vergisi istisnası sağlanacak. Bu hizmetlerde, fiziki olarak Türkiye’de verilmekle birlikte, yararlanıcısının yurt dışında yerleşik olması ve Türkiye’ye dönüşlerinin olmaması şartları aranacak.
Söz konusu istisna, bir işletmenin bu yöndeki faaliyetlerinin bütünüyle yurt dışına yönelik olması halinde yararlanılabilecek bir kazanç istisnası olduğundan, bu faaliyet kapsamında ruhsat alacak firmaların yalnızca yurt dışına yönelik olarak çalışması gerekecek.
Serbest bölgeler, 5 yıl süreyle geçici muafiyetten faydalandırılacak
Serbest Bölgeler Kanunu ve buna ilişkin mevzuat çerçevesinde düzenleme yapma yetkisi, Ekonomi Bakanlığında olacak.
Tasarıyla Serbest Bölge Kanunu’nda yer alan “Faaliyet ruhsatı alanlardan, imalatçı kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından bölgeye getirilen ve bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların, gelir payı ödenen serbest bölgelerde kurucu ve işletici şirketlerin işletme sözleşmelerindeki gelir payı kayıplarının karşılanması amacıyla yönetmelikte düzenleme yapılır” hükmü, yürürlükten kaldırılacak.
Serbest bölgeler, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süreyle geçici muafiyetten faydalandırılacak.
TİM nezdinde Türkiye Tanıtım Grubu oluşturulacak
İhracatın geliştirilmesi ve Türk malı algısının dünya pazarlarında güçlendirilmesini teminen TİM nezdinde Türkiye Tanıtım Grubu oluşturulacak. Türkiye Tanıtım Grubunun gelirleri, ihracat işlemleri üzerinden FOB bedelin on binde üçüne kadar Ekonomi Bakanlığınca belirlenen oranda kesilen katkı paylarından oluşacak. Türkiye Tanıtım Grubunun oluşumu, görev ve faaliyetleri ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenecek.
İhracatçı birlikleri nezdinde faaliyet gösteren tanıtım gruplarının tasfiyesi ile gelirleri ve diğer hak ve kıymetlerinin Türkiye Tanıtım Grubuna devrine ilişkin usul ve esaslar Ekonomi Bakanlığınca saptanacak.
Yurt dışı teşkilatındaki görev süreleri
Ekonomi Bakanı, Ekonomi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yurt dışı teşkilatındaki görev sürelerini, yarısına kadar uzatma yetkisine sahip olacak. Yurt dışı teşkilatına sürekli görevle atanabilmek için bu atamanın yapıldığı tarihte merkez teşkilatı birimlerinde fiilen en az üç yıl görev yapmış olmak zorunlu olacak. Hizmetin gerektirdiği hallerde müsteşar, müsteşar yardımcısı, genel müdür ve ek gösterge itibarıyla genel müdüre eşdeğer unvanlar için bu süre şartı aranmayacak.
Yurt dışında temsil, hizmet ya da görev gereklerini yerine getirmediği değerlendirilen veya dış görev için belirlenen performans ölçütlerini karşılamayan veya haklarında ceza kovuşturması başlatılan memurlar, oluşturulan komisyonun teklifi üzerine bakan onayıyla merkeze daimi görevle çağrılabilecek. Bunlarla ilgili kararname Başbakanlığa gönderilecek.