18 Ekim tarihinde ulaşım zammı ile başlayan Şili protestoları hala sürüyor. Başkent Santiago’da başlayan ve ülke geneline yayılan protestolarda şimdiye kadar 20 kişi hayatını kaybetti. Geçtiğimiz cuma günü 5 milyon nüfusu olan Santiago şehrinde 1 milyondan fazla kişi hükümeti protesto etmek için meydanlara çıkmıştı. Bilet fiyatlarının 30 Şili Peso’su arttırılması üzerine başlayan protestolarda halkın isteği devlet başkanı Sebastian Pinera’nın istifası ve yeni Anayasa.
Şili Protestoları nasıl başladı?
Santiago şehrinde 18 Ekim tarihinde hükümet ulaşım zammı kararı almıştı. Sonrasında bir grup öğrenci metro turnikelerinden atlayarak kararı protesto etmişti. Sonrasında polis şiddet kullanarak öğrencileri göz altına almış, ardından ise başka Başkent Santiago olmak üzere ülke genelinde gösteriler başlamıştı.
Gösterilerin başlamasından bir hafta öncesinde ülkesinin diğer Latin Amerika ülkeleri arasında bir tür “Demokrasi Cenneti” olduğunu belirten Pinera, protestoların başlamasının ardından ülkesinin bir tür savaş içerisinde olduğunu söyleyerek olağanüstü hal ilan etmişti. Göstericiler ise Şili’li diktatör Pinochet’nin varisi diye nitelendirildiği Pinera’nın ülke genelinde pek çok insan hakkı ihlali işlediğini iddia ediyor.
Halk yeni Anayasa istiyor
Bir lideri olmamasına rağmen ülke genelinde organize bir şekilde süren eylemlerde, göstericilerin ortak talebi, Pinera’nın istifasının yanısıra daha ucuz ulaşım ve sağlık hizmetleri, ücretsiz eğitim, daha adil ve eşitlikçi bir Anayasa. Ülke hala 1973 ile 1990 yılları arasında ülkeyi demir yumrukla yöneten Pinochet döneminde düzenlenen anayasa ile yönetiliyor.
Pinochet, 1973’de Sosyalist başkan Allende’yi daha sonra ABD destekli olduğu ortaya çıkan bir darbe ile indirerek iktidara gelmiş. 1990 yılına kadar ülkeyi büyük bir baskıyla yönetmiş döneminde pek çok muhalif ismi susturmuştu. Ancak buna rağmen toplumdan bazı kesimler Pinochet’nin ülkeyi olası bir iç savaştan kurtardığını ve günümüz Şili’sinin bölge ülkelerine oranla göreceli olarak daha istikrarlı bir ülke olmasını sağladığını düşünüyor. Bu dönemde siyasi ve ekonomik “istikrar” söylemiyle hazırlanan ve pek de demokratik olmayan anayasa artık halkın ihtiyaçlarını karşılamamakla beraber sağcı kesimler tarafından sahiplenilmeye devam ediliyor.
Protestoların ülkeye etkisi ne oldu?
Protestoların ülkeye faturası çok ağır oldu. Barışçıl olarak başlayan eylemlerin zamanla çeşitli nedenlerden ötürü şiddet içeren eylemlere dönüşmesinden ve ardından gerçekleşen olağanüstü hal ilanı ve sokağa çıkma yasağıyla birlikte kundaklama, taşlama, saldırı, satışlarda ve üretimdeki düşüşten dolayı Şili devletinin yaklaşık 1 milyar 400 Milyon Dolar zarar ettiği düşünülüyor. Şili ekonomi bakanı Ignacio Briones’in açıklamalarına göre %3 oranında büyüyen Şili ekonomisi protestolar nedeni ile Ekim ayı içerisinde %0.5 küçüldü.
Ayrıca Başkan Pinera yaklaşık 3 haftadır dinmeyen protestolar nedeniyle kabineyi değiştirme kararı aldı. Daha öncesinde pek çok eleştiriye maruz kalan İçişleri bakanı başta olmak üzere, değiştirilen yeni kabinede daha uzlaşmacı isimlere yer verildi. Bu değişikliğin ardından istifa etmeyeceğini vurgulayan Pinera’ya ülke genelinde desteğin son anketlerle birlikte %13 seviyesine gerilediği tahmin ediliyor.
Haberi çok beğendim. Proje ödevim vardı çok yardımcı oldu