TOKİ, bir açık hava müzesi olan Batman Hasankeyf’te yöresel mimariye uygun 320 adet tek katlı müstakil konut inşa ediyor. Bu konutlar, ada büyüklüklerine göre 500 ile 700 metrekarelik parseller içinde 160 metrekare oturma alanına sahip olacak.
Anadolu, insanlığın belki de en güzel tarihi mirasına ev sahipliği yapıyor. Havasını teneffüs ettiğimiz coğrafya, destansı film senaryolarına ilham verecek, derununa vakıf olmamızı bekleyen bir sırlar hâzinesi adeta. Bunda en büyük sebep, Anadolu’nun yüzyıllar öncesinden bugüne bir geçiş mekânı, kavimler için bir koridor olması. Birçok medeniyetin hüküm sürdüğü Hasankeyf de, tarihte kavşak noktası ve nihayetinde bir kültür havzası olmuş.
“Güneydoğu’nun Efes’i” yerine “Ege’nin Hasankeyf’i”
Asurluların hüküm sürdüğü Mezopotamya, Avrupa ve Akdeniz kültürlerinin harmanlandığı ve bugünkü Batı’nın temeli sayılan Roma İmparatorluğu, Uzak Doğu ile Yakın Doğu arasında iletkenlik sağlayan Orta Asya-Iran kültür kuşağı, Hasankeyf medeniyetini inşa eden kültür aksları. Hasankeyf, işte bu yüzden “Üç dünyanın buluştuğu yer.” Bu yüzden Hasankeyf için “Güneydoğu’nun Efes’i” diyenler, aslında Efes için “Ege’nin Hasankeyf’i” demeliler. Üstü açık müze tabirine en uygun yer olan Hasankeyf, sadece taş mimarinin eşsiz örneklerini görmek için bile gitmeye değecek bir yer.
Raman Dağı eteklerinde yeni bir şehir
Yalan gelecekte Ilısu Barajı’nın suları altında kalacak olan Hasankeyf, bugünlerde Raman Dağı eteklerindeki 305 hektarlık alanda yeniden kuruluyor. 24 derslikli ilköğretim okulu, 24 derslikli orta öğretim okulu, 24 derslikli YİBO ve 200 öğrencilik pansiyon, cami, turizm otelcilik yüksek okulu, müze, kapalı spor salonu, ilçe kütüphanesi, hükümet konağı, belediye hizmet binası, ilçe emniyet müdürlüğü, ilçe jandarma komutanlığı, 25 yataklı hastane, ilçe tarım ve hayvancılık müdürlüğü, ticaret merkezi binaları tamamlandı bile. TOKÎ, şimdi de yöresel mimariye uygun 320 konutun inşasına başladı. Tek katlı 3+1 tipindeki bu müstakil konutlar, ada büyüklüklerine göre 500 ila 700 metrekarelik parseller içinde 160 metrekare oturum alanına sahip olacaklar. Konut brüt alanı 120 metrekare olup avlu ve balkonlarıysa 40 metrekare. Evlerde, teras çatıya avludan çıkış için de bir merpen mevcut. Böylece terasın yaz aylarında kullanımı da mümkün olacak.
Bahçe duvarlarında ferforje
Projede bölgenin mimari kültüründe ve mirasında öne çıkan Artuklu dönemi mimarisinden esinlenildi. Tarihi mirasın egemen öğeleri cephe tasarımında yer aldı. Artuklu mimarisindeki pencere, büyüle kemerli kapı, açık koridor ve yerel taş kaplama konut mimarisinin en belirgin özelliğini oluşturdu.
Projede cephelerin zemin katlarında taş kaplama, balkon korkuluklarındaysa yöresel taş korkuluk kullanıldı. Blokların yerleşim planında arazinin eğimli yapısından dolayı çok yüksek istinat çıkmamasına özen gösterildi. Çevre düzeninde bahçe içinde otopark alanı ayrılması, her parsel için bahçe duvan yapılarak yola cephe bahçe duvarlarında ferforje kullanılması gibi detaylar düşünüldü. İmar planında konut adaları çevresinde bulunan parklar ve çocuk alanlan da altyapı ihalesi kapsamında hayata geçirilecek.
Bu yeni yerleşim alanında inşa edilecek konut projelerinin tasarımında önkoşul, sosyal, kültürel, ekonomik yapıtırım oluşturduğu yaşam biçimi ve aile yapısına uygunluktu. Aynca yerleşim alanlarındaki kültür katmanlarının günümüze taşıdığı tarih bilincinin zenginleştirdiği mimari olgunluk, yerel yapılanma ve planlamada mimari üslubu belirleyici oldu.
Yerli bakış yabancılaşmayı önledi
Günümüzde bölgedeki ekonomik ve sosyal yapı, eğitim seviyesi, yaşam biçimi, yerel mahremiyet ve iklimsel koşullar, fonksiyonel alanların belirlenmesinde yatay planlamayı oluşturdu. Düşey planlamada etkin planlama, algıdaysa tarihi mirasın egemen öğeleri cephe unsurlan olarak kullanıldı. Benzer oranlı pencere, büyük kemerli kapı, sundurma, açık koridor ve yerel taş kaplama, konut mimarilerinin öne çıkan özellikleri oldu. Genel yerleşime toplu bakıştaki yabancılaşma, bu yöndeki tasarım girdilerinin önceliğiyle önlendi. Konutlarda yörenin mimarisine uygun olarak çatı yapılmadı, yöresel taş kaplama ve dekoratif söveler kullanıldı.