Büyük projeler inşaatların maliyetini artırıyor mu?

Türkiye genelinde konut fiyatları pek yükselmezken inşaatların maliyetleri giderek artıyor. Peki bu artışta yapımı halen devam den mega projelerin ne kadar rolü var? Bir başka deyişle büyük projeler inşaatların maliyetini artırıyor mu? İşte cevabı…

Türkiye’de yapımı devam eden mega projeler

Türkiye’de yakın zamanda bitmiş 4 büyük proje var.

1- Marmaray

2- Avrasya tüneli

3- Osmangazi köprüsü

4- Yavuz Sultan Selim Köprüsü

Bunun yanı sıra yapımı halen devam eden çok sayıda büyük proje de mevcut. Bunlar;

1- İstanbul-İzmir otoyolu

2- İstanbul yeni havalimanı

3- İstanbul’daki metro hatları

4- Çanakkale 1915 köprüsü ve otoyolu

5- Çok sayıda hızlı tren ve havalimanı projesi

6- Şehir hastaneleri ve diğer kamu projeleri

Yakında bu projelere, hepsinden daha büyük olan Kanal İstanbul da eklenecek. İddia şu ki; bu dev projeler, kullandıkları işçi, iş aletleri ve inşaat malzemeleri bakımından oldukça büyük bir talep yaratıyor. Yüksek talep de beraberinde fiyat artışını getiriyor. İnşaat maliyetleri yükseliyor. Dünyadaki 10 büyük mega projeden yapımı biten veya devam eden 6 projenin ülkemizde olması da Türkiye’deki mega proje sayısı bakımından önemli bir gösterge.

Büyük projeler inşaatların maliyetini artırıyor mu?

TÜİK verilerine göre, inşaat maliyet endeksi 2018 yılının Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 5.2 arttı. 2017’nin tamamında yaşanan yükseliş ise yüzde 16.1 oldu. Bu artışın önemli bir kısmının, Türkiye’de yapımı devam eden mega projelerden kaynaklandığı iddia ediliyordu. Yukarıdaki “devam eden projeler” listesinde görünen projelerin büyüklüğü, ilk bakışta iddiaları doğrular nitelikte görünüyor.

Peki bu ne kadar doğru bir iddia. Dünya gazetesi bu konuda bir araştırma yapmış. Buna göre iddiaların temeli biraz zayıf. Gazetede, Türkiye’de özellikle çimento ve beton üretiminde yüksek kapasitelere geldiğine vurgu yapılıyor ve bu alanlardaki ihtiyacın tek bir tesisin üretimi ile dahi karşılanabileceği belirtiliyor. Sektörün uzmanlarına göre fiyatları yükselten mega projeler değil, enerji fiyatları…

İnşaatların maliyetlerini enerji fiyatları yükseltti

Çimento İhracatçıları Birliği (ÇCSİB) Yönetim Kurulu Üyesi Ali Özinönü konuyla ilgili Dünya Gazetesi’ne şöyle konuştu;

“Türkiye’de iç piyasadaki çimento fiyatları dünyadaki emsallerinin çok altında. Türkiye’de şu anda çimentonun tonu en pahalı yerlerde 40 euro civarında, bazı yerlerde 37 euro. Dünyada emsal ülkelerde ise 60-70 euronun altına hiç düşmedi. Dolayısıyla söylendiği gibi etki yaratmadı”

Özinönü, yapımı devam eden 3. Havalimanı’nın yılda 600-700 bin ton çimento tükettiğini, sadece Marmara Bölgesi’ndeki üretim kapasitesinin ise 20 milyon ton olduğunu kaydetti.

Özinönü’ye göre talebi karşılamakta sorun yok, sorun enerji fiyatlarında;

“Çimentonun hammaddesi yerli olsa da çimentonun üretilmesi için kullanılan enerji ithal. Bunların üretimdeki payı yüzde 50. Yani dolara endeksli elektrik bu işin önemli girdilerinden. Yine kömür ithalatı olan malzemeler arasında. Yabancı para cinsinden alındığı için artan kurla birlikte bu alanda da maliyetler çok yükseldi”.

 

Yerli üretim artmalı

İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım da Dünya gazetesine değerlendirmelerde bulundu.

Durbakayım’a göre Türkiye hem çimento hem de betonda mevcut mega projelerin iki katını üretecek kapasiteye sahip. Nazmi Durbakayım, bu sebeple mega projelerin fiyat artışına etkisi olduğunu düşünmüyor. İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım’a göre de sebep ithal mallar;

“Çimento üretiminde de yine dışarıya bağlı elektrik var. Enerjiden dolayı bağımlı olduğumuz için döviz arttıkça bu da enerjiye yansıyor. Dolayısıyla bunu aşağı çekebilmenin yolu yerli enerjiyi kullanmaktan geçiyor”

Demirin de hurda olarak dışarıdan geldiğini belirten Durbakayım’a göre burada da çözüm yerli üretimin artırılmasından geçiyor;

“Demirde çözüm ark fırınlarıyla hurda demir işlemektense, yüksek fırınlar kurularak cevherden demir üretimi yapılmakta”

Hurda da Çin ve Rusya’nın fiyatları belirlediğini aktaran Durbakayım sözlerini şöyle sürdürüyor;

“Oradaki fiyatlar inip çıkınca biz etkileniyoruz. Eğer cevherden demir üretecek yüksek fırınlara yatırım yaparsak, demir kontrol altına alınabilir”