Türk gayrimenkul sektörü sadece yurtiçinde değil, dışında da büyümeyi sürdürüyor. Türk firmaları yurt dışında son 2 yılda 5,2 milyar dolarlık yatırım yaptı. 10 milyar dolar da birleşme ve satın alma işlemlerine harcandı. En çok yatırım yapılmak istenen bölgelerde ise Afrika öne çıkıyor. Uzakdoğu’da Çin ve Hindistan ajandalara girmiş durumda. Ambargonun kalktığı İran, sıkça telaffuz edilen bir diğer ülke. Endonezya, Filipinler, Rusya, Polonya, İngiltere, Almanya da yatırım yapılacak ülkeler arasında yer alıyor.
Türk Şirketleri, 2000’li yıllarla birlikte sınır ötesinde satın alma ve marka yatırımlarına başladı. Bölgesel liderlik, global marka ve şirket olma hedefi, işte bu dönemde şirketlerin ajandasında yer buldu. Bugün bu eğilim daha da artmış durumda. Riskleri dağıtma ve portföyü Reşitlendirme isteği, konjonktürün getirdiği fırsatların ve iş dünyasının sınır ötesine yönelik özgüvenin yükselmesi yurt dışı arayışları ve yatırımları pozitif etkiledi. İşte bu tabic Deloitte Türkiye’nin son verilerine göre Türk şirketlerinin son 2 yılda yurt dışında 5,2 milyar dolarlık sıfırdan yatırım ve 10 milyar dolarlık birleşme ve satm alma işlemi gerçekleştirmesinin de yolunu açtı.
Bugün pek çok büyük grup ve şirket, dünyanın her yerinde fırsatları yakından izliyor.
Gopa, United Biscuits gibi sınır ötesinde yaptığı yatırımlarla global bir strateji izlediğini ortaya koyan Yıldız Holding, yurt dışındaki arayışını sürdürüyor. Grup, önümüzdeki dönemde Pasifik Kıyısı ve Güney Yanmküre’de yeni pazarlara girmeyi hedefliyor. Afrika, Amerika. Çin ve Orta Asya’nın hızlı büyümesiyle öne çıktığını belirten Yıldız Holding yetkilileri, özellikle Çin’in önemli bir pazar olduğunun altını çiziyor. Afrika ve Çin’de organik büyüme fırsatlarını değerlendirdiklerini söylüyorlar.
Türkiye’nin başka büyük grubu Zorlu Holding, dünya devleri arasinda yer almak için inorganik büyümeyi istiyor. Patron Ahmet Zorlu, özellikle dayanıklı tüketimde fırsatlarla ilgilendiklerini söylüyor. “Fabrika almak gibi bir niyetimiz yok. Marka satın almaya odaklıyız” diyen Zorlu, Avrupa’daki fırsatları şöyle anlatıyor:“Avrupa oldukça köklü bir pazar. Geçmişte birçok güçlü marka bu pazardan çıktı. Bu markalar bugün güçlerini yitirse de bilinirlikleri hala yüksek. Avrupa’dan yeni bir marka almak bizi daha da güçlendirecek.”Sadece Yıldız Holding ve Zorlu Holding değil dünya ölçeğinde büyümek isteyen gruplar yurt dışında yeni pazar arayışını hızlandırdı. Peki hangi ülkelere bakıyorlar? İşte yanıtlar…
Fuat Tosyalı / Tosyalı Holding YKB
PLANLARIMIZ AFRİKA İLE SINIRLI DEĞİL
AFRİKA
Afrika ve Doğu Bloku’nun Türk yatırımcılar açısından güzel fırsatlar sakladığı görüşündeyiz. Bunlardan Afrika’da yeni yatırımlarla yola devam etme kararı aldık ve onu uyguluyoruz. Cezayir’e toplam yatırımımız 2 milyar doları aşacak. Karadağ’da ise satın alma yapmayı tercih ettik. Bundan sonraki dönemlerde de hangi yöntem ticari hedeflerimiz için uygun ise o şekilde devam edeceğimizi söyleyebilirim. İki modele de açığız.
80 ÜLKE
İhracatta, zaman zaman cazibesini kaybeden ve zaman zaman parlayan pazarlarımız oluyor. Örneğin Amerika bizim için önemli bir pazar. Burada kayagazı sondajında kullanılan borulardan tutun da birçok farklı kategoride ihracatımız bulunuyor. Aynı şekilde Avrupa’ya ve Orta Doğu’yu kapsayan coğrafyada 80’i aşkın ülkeye ürünlerimiz ihraç ediliyor.
PLANLAR
Fizibilitesi yüksek ve bizim gücümüze güç katacak yatırım fırsatlarını çok dikkatlice değerlendirdiğimizi söyleyebilirim. Planlarımız sadece Afrika veya Doğu Bloku ülkeleriyle de sınırlı kalmayacak.
Örneğin Amerika’da çok ciddi yatırım imkanları olduğunu gözlemliyoruz. Bölge önemli değil, önemli olan yatırım yapacağımız pazarın ihracat kapasitesine sahip olması…
Yüksel Yıldırım / Yıldırım Şirketler Grubu İcra Kurulu Başkanı
FONLARLA GÖRÜŞÜYORUZ
İMZALAR ATILDI
ABD, Latin Amerika, Avrupa ve Afrika pazarlarıyla ilgileniyoruz. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Şubat 2016’daki Ekvador ziyaretinde, Ekvador Devlet Başkanı Rafael Correa’nın da katılımıyla Puerto Bolîvar Limam’nın satın alma ön anlaşmasını, iki başkan huzurunda imzalamıştık. Son olarak ağustos ayında bu limanın 50 yıllık satın alma ve devir sözleşmesini imzalıyoruz. Haziran ayında Solventaş Limanı’nı satın aldık.
TAKİPTEKİ PROJELER
Ekvador’da Puerto Bolivar Limanı’nın işletme haklarını 50 yıllığına satın aldık. Dolayısıyla limancılıkta hem yurt içi hem yurt dışı pazarında satın alma projelerini değerlendiriyoruz. ABD, Latin Amerika, Avrupa ve Afrika pazarlarına odaklanan bir yatırım planımız bulunuyor.
Son 2 yıldır temaslarda bulunduğumuz ABD’nin en büyük liman operatörü Ports America şirketinin satış ihalesinde bulunuyoruz. İhalede ikinci tur görüşmelerini sürdürüyoruz. Satın alma finansmanı için Kanada’da ve ABD’de fonlarla görüşüyoruz.
Nerede Fırsat Var?
GÖZLER AFRİKA’DA
Afrika, pek çok grup ve şirketin göz hapsinde. Bu gruplardan biri Limak… Limak Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Özdemir, genellikle altyapı projeleriyle yakından ilgilendiklerini belirtiyor. Özdemir, “Sofya i Havalimanı’nı ve Afrika’da birkaç havalimanının özeleştirme süreçlerini takip ediyoruz. Özellikle Balkanlar, ‘rta Doğu ve Afrika’daki yatırımları yakından izliyoruz, usya ile yeni dönemde de yeni iş fırsatlarının ortaya çıkacağına inanıyoruz” diyor.
Nurol Holding CEO’su Uğur Doğan, henüz keşfedilmemiş ve sınırlı sayıda Türk şirketinin bulunduğu yerler olması dolayısıyla yeni pazarlar olarak Kamerun, Gana, Benin, Kongo, Ruanda gibi Sahra Altı Afrika’yı tercih ettiklerini belirtiyor ve şöyle devam ediyor: “Altyapı projeleri gerçekleştirmek amacıyla faaliyette bulunuyoruz. Savunma sanayi ürünleri satışı açısından bu pazarların gelişme göstereceği kanaatindeyiz.”
Çin pazarını çok önemsediklerini belirten Aktaş Holding CEO’su Sami Erol, alternatif pazar olarak da Afrika ile ilgilendiklerini belirtiyor. “Özellikle de Kuzey Afrika’nın en büyük pazarı olan Cezayir, Güney Afrika ve Fas’ın bu anlamda öne çıkan pazarlar olduğunu görüyoruz. Aktaş Holding olarak bu konuda da çeşitli çalışmalar yürütüyoruz” diyor.
Sarten Ambalaj, Avrupa’da genişlemenin yanında orta ve uzun vadede Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde üretime yönelik planlar yapıyor. Tat Gıda da Sahra Altı Afrika ve gelişmekte olan pazarlara girmeye çalışıyor.
HİNDİSTAN DA CAZİP
Liderlerin sıklıkla telaffuz ettiği ülkelerden bir diğeri de Hindistan. Bu liderlerden biri de Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu. Eroğlu Holding. Colin’s’in Avrupa operasyonunu gerçekleştirmek üzere başta İngiltere ve İskandinav ülkelerinde faaliyete geçmeyi planlıyor. Afrika ve Uzakdoğu ülkelerini de cazip pazarlar olarak gördüklerini belirten Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, “Özellikle yatırımlarımızı Hindistan ve Çin’de yoğunlaştırmayı hedefliyoruz” diyor.
Arbel Grubu, Rusya ve Hindistan’a giriş hazırlığı yapıyor. Rusya’da tarım ürünleri için çok geniş ve kullanılmayan topraklar olduğunu belirten Arbel Grup CEO’su Hüseyin Arslan, dünya bakliyat üretiminin büyük bölümünün ileriki yıllarda Rusya’ya kayacağını, o nedenle Rusya’da üretim kararı aldıklarını söylüyor.
Hindistan da gıda sektörü için en önemli pazarlardan biri. Arslan, dünya gıda üretiminde yüzde 25’lik payıyla lider ülke olan Hindistan’da yeni yatırım yapma olanaklarını araştırdıklarını açıklıyor.
Aksa Jeneratör CEO’su Alper Peker, Hindistan’ın günden güne potansiyelini gerçekleştiren ve hızla büyüyen bir pazar olduğuna dikkat çekiyor. “Bu noktada Hindistan ile ilgili tüm pazar fırsatlarına duyarlılığımız yüksek ve çeşitli yatırımlarla ilgili araştırmalarımız sürüyor” diyor.
ORTA DOĞU RADARDA
Orta Doğu, kaotik ortamına rağmen şirketlerin radarında kalmaya devam ediyor. Özellikle İran, ambargonun kalkmasıyla öne çıkmış durumda. Ekol Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Musul, İran’ı şöyle değerlendiriyor: “İran tesisimizin konvansiyonel bölümünü 2017 yılının ilk yarısında hizmete sunmayı hedefliyoruz. İran’daki ticaret hacminin üçte ikisinin ya içinde ya da çok yakınında olmamızı sağlayacak olan Tahran ve Qazvin’de olmayı seçtik. Amacımız, özellikle Türkiye ve Azerbaycan ticaret yolunun üzerindeki Qazvin’indeki tesisimizi 2020’ye dek Ortadoğu’nun en modern ve yüksek kapasiteli lojistik üssü yapmak.”
Orka Group Bahreyn, Suudi Arabistan, Katar, Polonya ve Çek Cumhuriyetleri’ne girmeyi istiyor. Orka Group Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, “Bu noktalarda hem mağaza açma hem ihracat yapma planlarımız var” diyor.
Abdi İbrahim’in hedefinde, Körfez ülkeleri var. Bu ülkelerin, 2020’ye kadar dünyanın en büyük 10 ilaç pazarı araşma gireceğini ifade eden Abdi İbrahim Yönetim Kurulu Başkanı Nezih Barut, şöyle konuşuyor: “Körfez ülkelerinde eşdeğer ilaç pazarı hızla büyüyor ve dünyanın geneline bakıldığında fiyatlar hala Türk şirketlerinin rekabet edebileceği düzeylerde. Bu nedenle Körfez ülkeleri Abdi İbrahim için önem arz ediyor.”Kastamonu Entegre CEO’su Haluk Yıldız, Hindistan, İran, Afrika ve Amerika kıtası gibi yeni ve kârlı pazarlara yatırımlar yaptıklarını söylüyor.
YAYILMA SÜRÜYOR
TAV Havalimanları Holding, Orta Doğu, Afrika, Doğu Avrupa, Asya ve CIS bölgelerini yatırımlar anlamında cazip buluyor. TAV Havalimanları, İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Serkan Kaptan, “İlgili otoriteler tarafından ihalesi çıkacak olan kamu-özel sektör işbirliği havalimanı ihalelerini takip edeceğiz. Bununla birlikte uygun fırsatlar doğarsa direkt satın alma yoluna da gidebiliriz” diyor.
Index Grup başta Azerbaycan olmak üzere Orta Asya’daki bölgesindeki 7 ülkeye açılmak üzere düğmeye bastı.
Koton, kısa vadede, Tunus, Mısır, Hindistan, İngiltere, Almanya pazarına, uzun vadede de Çin, ABD, Güney Afrika ve Endonezya pazarına girmeyi planlıyor. 2016 yılının sonunda yurt içinde 40, yurt dışında 51 olmak üzere, toplam 91 yeni mağazaya ulaşmayı hedeflediklerini belirten Koton Yurtdışı Mağazacılık Satış Direktörü Onur Baykal, şöyle konuşuyor:
“Öncelikli pazarlarımız, yabancı markaların iş yapmasına yeni yeni açılan ya da büyüklük açısından yeterli pazarlar olma özelliğini taşıyor. Bunun dışında girdiğimiz pazarlarda belli bir derinlik olmasını arzuluyoruz, bu ı sayede büyüme potansiyelimizi kullanmak ve bu derin- A leşmek istiyoruz. Bu sebeple büyük marketlere yönel- h meyi önemsiyoruz.”
KAYNAKLARA YAKINLIK
Arçelik, Asya Pasifik Bölgesinde büyümeyi hedefliyor. Şirket, Endonezya ve Filipinler’de yeni satış şirketleri açmayı planlıyor. Arçelik yetkilileri, “Türkiye ile Asya Pasifik arasında istikrarlı ve güçlü bir varlık sağlayacağımız bir ticari koridor oluşturmayı hedefliyoruz. İpek Yolu üzerindeki ülkelerde liderlik pozisyonları için çalışacağız” diyor.
Gübretaş, “hammadde kaynaklarına yakın olma” stratejisi doğrultusunda “fosfat” bazlı bir yatırım arayışını radarına aldı. Gübretaş Genel Müdür Vekili Tahir Okutan, böyle bir yatırımın ancak dünyanın en büyük fosfat kayası rezervlerinin bulunduğu Mısır, Ürdün’den Tunus, Cezayir ve Fas’a kadar olan Onadoğu ve Kuzey Afrika kuşağı ülkelerinde düşünülebileceğini söylüyor. “Hammadde kaynağına sahip ülkelerde gerçekleştireceğimiz sanayi yatırımları, sektörün global tarafında bir oyuncu olarak büyümemizi sağlayacak” diye konuşuyor.
YENİ PAZARA NASIL GİRECEKLER?
MARKASIYLA GİRİŞ YAPACAK
Cezayir ve Kazakistan’da üretim tesisi bulunan Abdi İbrahim Körfez Ülkeieri’ne kendi markalarıyla girmeyi planlıyor. Abdi İbrahim Yönetim Kurulu Başkanı NEZİH BARUT, “Bazı ürünlerin ihracatını Türkiye’den yaparken bazı ürünleri ise stratejik iş birliği yaptığımız şirketlerin tesislerinde ürettireceğiz” diyor.
MEXX İLE MAĞAZALAŞACAK
Eroğlu Holding’in yönetim kurulu başkanı NURETTİN EROĞLU, “Hindistan’da hem Colins hem Mexx ile mağazalaşacağız. Çin ise daha büyük ve daha zor bir pazar. Yeni bir marka satın almayı şu aşamada düşünmüyoruz, yeni markamız Mexx’i büyüteceğiz”diyor.
İKİ MODEL KULLANACAK
Gübretaş Genel Müdürü Vekili TAHİR OKUTAN, mevcut bir tesise ortaklık veya yeni bir tesis kurma modellerinin söz konusu olabileceğini söylüyor. “Fosfat bazlı orta ölçekte bir tesis yatırımının, yaklaşık 300-400 milyon dolar civarında bir bütçeyle gerçekleşebileceği öngörülüyor” diyor.
TESİS KURACAKLAR
Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı HAYRETTİN ÇAYCI, Doğu Avrupa ülkelerinin tesis kurarak gelişim sağlanacak pazarlar olduğunu söylüyor. Arçelik ise Asya Pasifik’te büyüme hedeflerini gerçekleştirmek için üretim tesisi yatırımı, birleşme ve satın alma fırsatlarını değerlendiriyor.
Yıldıran Zorluklar
ORTA DOĞU FAKTÖRÜ
Aktas Holding CEO’su SAMİ EROL, özellikle Orta Doğu coğrafyasına yönelik yatırım düşüncelerinin bulunmadığını söylüyor. “2009’da Brezilya pazarında, dış yatırımcıya uygulanan ağır vergi yükleri nedeniyle bazı çalışmalarımızı yavaşlattık. Ancak mevcut pazarı takip ediyoruz ve son yıllardaki kanuni yapılanmaların da bölgeye yeniden yatırım düşüncelerimizi hızlandırdığını söyleyebiliriz”diyor.
GERİ ADIM
Zorlu Holding patronu AHMET ZORLU, “Suriye kaynaklı istikrarsızlıklar, bizi bu pazarlarda geri adım atmaya itti.
Rusya pazarında ise enerji ve elektronikte geçmişte yatırımlarımız olmuştu ama sonra öngöremediğimiz bazı sorunlar ve kan uyuşmazlıklarından dolayı geri adım attık” diyor.
TELAFİ NEREDE?
Sarkuysam Yönetim Kurulu Başkanı HAYRETTİN ÇAYCI, “Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazar kayıplarını, Doğu Avrupa ülkeleri ve Orta Afrika ülkelerine satarak telafi etmeye çalışıyoruz” diyor.
STANDARTLAR GERİDE
Nurol Holding CEO’su UĞUR DOĞAN, “Halen iş yapmakta olduğumuz Fas’ta hukuk altyapısındaki standartlar çok geride. Adli uygulamaların yetersizliği nedeniyle Fas pazarı konusunda birtakım endişelerimiz var. Bu sebeplerden dolayı dikkatli olunması gerektiğini düşünüyoruz” diyor.