Sanayilerin taşınması konusu Sanayi Bakanlığı’nın yetkileri arasına girince uzun süredir beklemede olan “Sanayiler şehir dışına çıkarılsın” tartışması yeniden alevlendi. İstanbul’da sayıları 70’e yaklaşan ve yaklaşık 250 bin kişinin istihdam edildiği sanayi sitesi işverenleri, nitelikli personel, pazara ve limana yakınlık avantajları nedeniyle yerlerini terk etmek istemiyor. İstanbullu sanayiciler, “İnsan kaynağı çok zor bulunuyor. Tecrübe edinenlerle taşınırsanız bir anlamı var. Nereye taşınacağı da çok önemli. Yoksa o sanayi yok olabilir de” değerlendirmesinde bulunuyor. Kirlilik taşıyan, çok fazla su tüketimi olan tesislerin şehirden taşınmasının doğru olduğunu savunan sanayiciler, çevreye zararı olmayan, ustalık gerektiren işletmelerin ise şehirde kalmasından yana.
Sanayi sitelerinin arazi değeri 17 milyar lira
Türkiye genelinde bakıldığında, sayıları 469’u bulan küçük sanayi sitelerinin arazi değeri 17 milyar lira olarak hesaplanıyor. Tek başına fiili istihdam sayıları da 600 bine yakın. İstanbul özelinde incelendiğinde, mobilyacılardan dokumacılara, matbaacılardan otomotivcilere, mermercilerden demircilere, vinçcilerden kimyacılara olmak üzere 70’e yakın sanayi sitesi mevcut. Bunlar arasında İkitelli’de Atatürk Oto Sanayi Sitesi, Ümraniye’de İMES, Başakşehir’de mutfakçılar, trikocular, Tuzla’da gemiciler, Esenyurt’da alüminyumcular ve yine İkitelli’de ayakkabıcıların olduğu (AYOKSAN) küçük sanayi siteleri arasında bulunuyor. Bu bölgelerde 32 bine yakın firma faaliyet gösteriyor. İstihdam sayısı 250 bini buluyor. Buna Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) de eklendiğinde çalışan sayısı 700 bine yaklaşıyor.
Arsası değerlenen fabrikalar şehir dışına taşındı
Öte yandan fabrikaların şehir dışına taşınması için gürültü kriteri de getirilmiş, bu kriteri taşıyamayanların da taşınması istenmişti. Bununla birlikte son dönemde, büyük şehirlerde arazi değerlerinin artması sanayiciyi şehri terk etme noktasına gelirdi. İstanbul’da Büyükdere Caddesi, İkitelli, Ümraniye, Maslak gibi bölgelerde şehir ortasında kalan ve arsa değeri yükselince fabrikası taşınan araziler üzerinde, alışveriş merkezleri, rezidanslar, beş yıldızlı oteller ve iş merkezleri yükselmeye devam ediyor. Hatta bazı büyük sanayiciler de arazilerini terk ederek yerlerini gayrimenkul projelerine bırakırken, bazıları da hizmet portföyüne gayrimenkulü de ekledi.
Bunlar arasında Ülker Grubu’nun, Sağlam İnşaat ile Pendik’teki 178 bin metrekarelik arazisine iş merkezi ve rezidans kurması bulunuyor. Eczacıbaşı, İş Bankası ortaklığıyla Büyükdere Caddesi’ndeki Renault ve Eczacıbaşı fabrikalarının bulunduğu yere Kanyon AVM ve rezidanslar inşa edildi. Zorlu Grubu ise Zincirlikuyu’daki Karayolları arsasını alarak buraya alışveriş merkezi yaptı. Bovner Holding, Yenibosna’daki eski Altınyıldız fabrikasının yerine rezidans ve alışveriş merkezi inşa etti. Anadolu Grubu da Kartal’da Anadolu Motorun’un 45 bin metrekarelik eski fabrika arazi üzerine 800 milyon liralık yatırımla iş ve konut bloklarından oluşan AND projesinin temelini attı. Şişecam’ın Eskişehir’e taşıdığı Topkapı’daki fabrika arazisi üzerinde, İş GYO ve Nef ortaklığında 470 milyon dolarlık konut ve rezidanslar yükseldi.